Τίτλος Μαθήματος: ΞΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΕ ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ
Συντάκτης : Παπαστεργίου Αθανάσιος, Φιλόλογος, 12ο ΓΕΛ Λάρισας
ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: νεοελληνική γλώσσα
Περιγραφή Μαθήματος:
Η γλώσσα μας έχει ιστορία τεσσάρων περίπου χιλιάδων χρόνων. Σε αυτή της την πορεία δέχτηκε πολλές ξένες λέξεις από άλλους λαούς ή και διαμόρφωσε το γλωσσικό σώμα σε ξένες γλώσσες.
Έτσι υπάρχουν : α) λέξεις ξενικής προέλευσης, οι οποίες προσαρμόστηκαν και πειθάρχησαν στους νόμους της ελληνικής (παράδεισος - περσική, λουκούμι - τουρκική, ρούχο > ρουχαλάκι σλαβική…) και απροσάρμοστες ξένες λέξεις χωρίς απογόνους κάμπιγκ, γκολφ… )
β) δάνεια σε ξένες γλώσσες ( θέατρο - theatre, δημοκρατία -democracy…)
Με το παρόν σενάριο επιχειρείται συγκριτική αντιπαράθεση μέσα από πηγές και κείμενα, ώστε ο μαθητής/τρια να μπορέσει, ίσως, να κατανοήσει τη ζωντάνια της γλώσσας μας (και κατά συνέπεια όλων των γλωσσών, αφού τις διέπουν οι ίδιοι κανόνες) και την ευελιξία της να δέχεται και αφομοιώνει, δανείζει ή απορρίπτει λέξεις για να αποδώσει έννοιες. Το σενάριο είναι διαθεματικό, επειδή συνδυάζει διδασκαλία της Ελληνικής με ξένες γλώσσες (κυρίως την Αγγλική), αλλά και γνωστικά αντικείμενα όπως η Φυσική, η Χημεία και άλλα. Βασίζεται κυρίως στη χρήση του διαδικτύου, από όπου οι μαθητές καλούνται να αντλήσουν πληροφορίες από πηγές με βάση τις δραστηριότητες που προτείνονται.
Λογισμικό – Χρησιμοποιούμενες Διευθύνσεις Internet:
• Λογισμικό :
«Το 21 εν πλω»
• Διαδικτυακές διευθύνσεις :
o http://www.komvos.edu.gr/index.htm υπάρχουν ηλεκτρονικά λεξικά
o http://www.translatum.gr/etexts/zolotas.htm περιέχει τις ομιλίες του Ζολώτα και Σουκάκου στην αγγλοελληνική
o http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html λεξικά και θεωρητικά κείμενα
o http://logorammata.blogspot.com/2008/07/blog-post_9061.html καυστικά σχόλια για υπερβολές των υποστηρικτών της ελληνικής γλώσσας
o http://www.paratiritis-news.gr/full_articles_index.php?stili_title=&db_table=koinwnia&todo=others&article_id=6562 συνέντευξη με το Χρίστο τσολάκη
o http://www.pi-schools.gr/download/publications/epitheorisi/teyxos12/oikonomou.pdf πληροφορίες για ελληνικές λέξεις σε ξένες γλώσσες
o http://logorammata.blogspot.com/2006/02/51807.html σχόλια για υπερβολές ελληνιστών
http://www.blogthea.gr/NextStep/dhanss-eueaio/11703-oa-ico-aneoeu.html ιστολόγιο με πληροφορίες για ελληνικές διαλέκτους κάτω Ιταλίας
www.kathimerini.gr εφημερίδα
www.enet.gr εφημερίδα
ta-nea.dolnet.gr/ εφημερίδα
www.nitromag.gr περιοδικό
www.ana.gr αθηναϊκό πρακτορείο ειδήσεων
Ένταξη μαθήματος στο αναλυτικό πρόγραμμα
• Τάξη: ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ
• Γνωστικό αντικείμενο: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
• Διδακτική Ενότητα: όταν η ενότητα το απαιτεί
• Απαιτούμενος χρόνος: 3 διδ. ώρες ή και περισσότερες, ανάλογα με το διαθέσιμο χρόνο.
• Επιδιωκόμενοι διδακτικοί στόχοι:
μήπως…
• Διδακτική προσέγγιση:
διερευνητική,
ομαδική - συνεργατική,
οικοδόμηση νέων γνώσεων πάνω στις ήδη υπάρχουσες.
Προτείνεται η καθοδηγούμενη αναζήτηση, όπου οι μαθητές αναζητούν πληροφορίες σε κόμβους που έχουν προεπιλεγεί και αξιολογηθεί. Τούτο όμως δεν είναι δεσμευτικό! Η πρακτική αυτή ενδείκνυται στις περιπτώσεις εκείνες όπου τα στενά περιθώρια που θέτουν τα προγράμματα σπουδών δεν αφήνουν πολύ ελεύθερο χρόνο στους διδάσκοντες να εφαρμόσουν ελεύθερη αναζήτηση δεδομένων. Σε αντίθετη περίπτωση δίδεται μεγαλύτερη ευχέρεια ώστε οι μαθητές να περιηγηθούν στο διαδίκτυο και να καταλήξουν σε πληροφορίες και συμπεράσματα. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των τριών (ή δύο ή τεσσάρων ανάλογα με το μέγεθος της τάξης). Ο διδάσκων φροντίζει εκ των προτέρων να προτείνει τις ομάδες, ώστε να υπάρχει τουλάχιστον ένας καλός γνώστης των τεχνολογιών (συνίσταται αυτό για να αποφευχθεί αίσθηση μειονεξίας από μαθητή/τρια που ίσως δεν ασχολείται με Η/Υ). Οπωσδήποτε θα υπάρχει και μία ομάδα, η οποία θα χειρίζεται πολύ καλά την αγγλική γλώσσα. (μαθητές που γνωρίζουν και άλλες γλώσσες μπορούν να συντελέσουν με τις γνώσεις τους και να δώσουν πιο εμπεριστατωμένες έρευνες. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να δημιουργηθεί τέτοια ομάδα ακυρώνεται το δεύτερο μέρος του σεναρίου «ελληνικές λέξεις σε ξένες γλώσσες»)
Αναμενόμενα αποτελέσματα:
• ευαισθητοποίηση σε ένα ζήτημα πάρα πολύ λεπτό, το οποίο έχει ανάγκη από την προσοχή και τη γνώση μας, γιατί οι πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις αποτυπώνονται και στη γλώσσα J
παράπλευρο αποτέλεσμα
• διεύρυνση του λεξιλογίου μας με τη συστηματικότερη χρήση των λεξικών.
• εμβάθυνση στην ιστορία των λέξεων με γνώση της ετυμολογίας/προέλευσής των.
Παρουσίαση πρότασης
1η ώρα: Υποθέτουμε ότι έχουμε τέσσερις ομάδες των τριών. Μία ομάδα μελετά από το λογισμικό «21 εν πλω» την ενότητα «ένα μπρίκι στα σκαριά». Δεύτερη ομάδα μελετά την ενότητα «πλοία στην ειρήνη». Πλοηγούνται στις σελίδες, - όπου συναντούν δυσκολίες καταφεύγουν στο διδάσκοντα - και εντοπίζουν λέξεις που νομίζουν ότι έχουν ξενική προέλευση. Συμβουλεύονται και τις πηγές που προσφέρει το λογισμικό. Καταγράφουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στο φύλλο εργασίας 1. Τρίτη ομάδα πλοηγείται στο διαδίκτυο και στις ιστοσελίδες που προτείνονται (www.kathimerini.gr www.enet.gr ta-nea.dolnet.gr/ www.nitromag.gr www.ana.gr ) ή σε άλλες δικής τους επιλογής και σε άρθρα εντοπίζουν λέξεις που κατάγονται από ξένες γλώσσες. Η τέταρτη ομάδα πλοηγείται στη σελίδα http://www.translatum.gr/etexts/zolotas.htm, η οποία περιέχει τις ομιλίες του Ζολώτα και Σουκάκου στην αγγλοελληνική και σε άλλες σελίδες, κατά προτίμηση με θέμα σχετικό με την Ιατρική, Φυσική ή Χημεία π.χ. http://www.coolmagnetman.com/magbasic.htm και καταγράφουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στο φύλλο εργασίας 1.
2η ώρα Οι ομάδες, αφού έχουν συγκεντρώσει λέξεις αρκετές - τουλάχιστον 15 - προσπαθούν να εντοπίσουν την αρχική τους προέλευση. Συμβουλεύονται και τα ηλεκτρονική λεξικά στις ιστοσελίδες http://www.komvos.edu.gr/index.htm (επιλέγουν παράλληλη αναζήτηση και όταν βρεθεί το λήμμα το τσεκάρουν και κάνουν κλικ στο κουμπί προβολή) ή http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html (αν τη θεωρούν πιο φιλική) ή σε άλλες ιστοσελίδες που περιέχουν λεξικά. Καταγράφουν τα αποτελέσματά τους στο φύλλο εργασίας 2.
3η ώρα Όλες οι ομάδες συζητάνε τα αποτελέσματα, ενισχύουν τις γνώσεις τους με περιήγηση στις ιστοσελίδες : http://www.paratiritis-news.gr/full_articles_index.php?stili_title=&db_table=koinwnia&todo=others&article_id=6562, http://www.pi-schools.gr/download/publications/epitheorisi/teyxos12/oikonomou.pdf, http://logorammata.blogspot.com/2008/07/blog-post_9061.html, http://logorammata.blogspot.com/2006/02/51807.html και καταγράφουν τα τελικά τους αποτελέσματα στο φύλλο εργασίας 3
• Κριτική - αξιολόγηση Μετά την τελική ανακοίνωση των συμπερασμάτων ακολουθεί συζήτηση (ίσως χρειαστεί και τέταρτη ώρα) για την ορθότητα των αποτελεσμάτων, για τις δυσκολίες που ανέκυψαν, για την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν.
• Φύλλα εργασίας
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
καταγραφή λέξεων με πιθανή ξενική προέλευση
α΄ ομάδα : ενότητα «ένα μπρίκι στα σκαριά»
λέξεις με πιθανή ξενική προέλευση
α) …………
β) …………
.
.
.
β΄ ομάδα : ενότητα «πλοία στην ειρήνη»
λέξεις με πιθανή ξενική προέλευση
α) …………
β) …………
.
.
.
γ΄ ομάδα : ξένες λέξεις στην ελληνική
λέξεις με πιθανή ξενική προέλευση
α)…………
β) …………
.
.
.
δ΄ ομάδα : ελληνικές λέξεις σε ξένες γλώσσες
α) …………
β) …………
.
.
.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
λέξεις με σίγουρα ξενική προέλευση (για τις τρεις ομάδες)
λέξεις με σίγουρα ελληνική προέλευση (για την τέταρτη ομάδα)
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3
τελικά αποτελέσματα : (θα βοηθήσουν τα ερωτήματα γιατί οι γλώσσες δέχονται ξένες λέξεις; Έχει σχέση η εξέλιξη σε κάποια επιστήμη/τεχνολογία; Υπάρχουν λέξεις αντιδάνεια; Συνάγουμε συμπεράσματα για τον πολιτισμό λαών;
C:\Documents and Settings\USER\Desktop\Παπαστεργίου\Γ' Λυκείου\Έκθεση - Έκφραση\ΞΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ.doc
