ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

Ανάλογα με τη σημασία και τον τρόπο που εκφέρονται διακρίνονται στα ακόλουθα είδη :

α΄ είδος : δείχνει κάτι που θεωρείται πραγματικό.

Υπόθεση : εἰ + οριστική             

απόδοση : κάθε έγκλιση

β΄ είδος : δείχνει κάτι αντίθετο του  πραγματικού.

Υπόθεση : εἰ + οριστική παρελθοντικού χρόνου                 

απόδοση : δυνητική οριστική (οριστική + ἂν. Το ἂν μπορεί να παραλείπεται, αν στην απόδοση υπάρχει απρόσωπο ρήμα ή απρ. έκφραση.)

γ΄ είδος : δείχνει κάτι που περιμένουμε να γίνει, το προσδοκώμενο.

Υπόθεση : εάν, ἂν ἢν + υποτακτική          

απόδοση : οριστ. μέλλ., προστακτική, δυνητική ευκτική ή                            μελλοντική έκφραση

δ΄ είδος : δείχνει κάτι που περιμένουμε να επαναλαμβάνεται αόριστα στο παρόν ή στο μέλλον

Υπόθεση : εάν, ἂν, ἢν + υποτακτική         

απόδοση : οριστ. ενεστ. ή γνωμικός  αόριστος.

ε΄ είδος : δείχνει κάτι που θεωρείται δυνατό, χωρίς να εξετάζεται αν αυτό θα πραγματοποιηθεί ή όχι (απλή σκέψη)

Υπόθεση : εἲ + ευκτική               

απόδοση : δυνητική ευκτική ή οριστική

στ΄ είδος : δείχνει κάτι που επαναλαμβανόταν στο παρελθόν

Υπόθεση : εἲ + ευκτική               

απόδοση : οριστ. παρατατικού ή αορίστου + ἂν

*Πρόσεχε : Δεν είναι αναγκαίο να αναφέρεις το είδος (π.χ. α΄, β΄,  κ.λπ.), αναγκαίο είναι να αναφέρεις τι εκφράζει κάθε φορά ο υποθετικός λόγος!

Παραδείγματα

υπόθεση	απόδοση	είδος
Ø Εἰ εἰσί βωμοί	εἰσί καί θεοί	α΄
Ø Εἰ ἐγώ μή γινώσκω	ὑμεῖς διδάξατε μέ	α΄
Ø Εἰ ἐκεκτήμην οὐσίαν	ἐπ’ ἀστράβης ἂν ὠχούμην	β΄
Ø Εἰ μέν ποτε ἠδίκησε με	προσῆκεν αὐτῷ δίκην διδόναι	β’
Ø ἐάν πάντα ἀκούσητε	κρίνατε	γ΄
Ø ἐάν δέ ὑμᾶς ἐξαπατήσωσι	ἒσονται ἀπηλλαγμένοι τῶν παρόντων κακῶν	γ’
Ø ἢν ἐγγύς ἒλθῃ θάνατος	οὐδείς βούλεται θνῄσκειν	δ΄
Ø ἐάν τις παραβαίνῃ τι τούτων	ζημίαν αὐτοῖς ἐπέθεσεν	δ΄
Ø εἰ αἱ πολῖται ὁμονοῖεν	εὐδαίμων ἂν γίγνοιτο ἡ πόλις	ε΄
Ø εἰ τις ταῦτα παραβαίνοι	ἐναγής ἒστω τοῦ Ἀπόλλωνος	ε΄
Ø εἲ τι μή φέροιμεν	ὢτρυνε φέρειν	στ΄
Ø εἰ ἲδοι τούς νέους γυμναζομένους	ἐπῄνεσεν ἂν	στ΄

* Πολλές φορές στους υποθετικούς λόγους παραλείπεται η υπόθεση ή η απόδοση ή αντί για υπόθεση χρησιμοποιείται ευθεία ερώτηση (ἀδικεῖ τις ἑκών; = εἰ τις ἀδικεῖ…) ή η υπόθεση είναι υποθετική μετοχή ή ο υποθετικός λόγος εξαρτάται από κάποιο ρήμα (ἒλεγεν ὃτι, εἰ πεπραχώς εἲη…). Όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι οποίες έχουν ιδιαιτερότητες, θα τις συζητάμε κάθε φορά που θα τις συναντάμε.

Τό τῶν νέων χρέος

            (Στο λόγο του Πλάτωνα «Μενέξενος» εμφανίζονται οι ένδοξοι νεκροί, οι οποίοι απευθύνουν συμβουλές στους νεότερους)

          Πᾶσα επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καί τῆς ἂλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται. Ὧν ἓνεκα, ὦ παῖδες, καί πρῶτον καί ὓστατον καί διά παντός πᾶσαν προθυμίαν πειρᾶσθε ἒχειν ὃπως μάλιστα μέν ὑπερβαλεῖσθε καί ἡμᾶς καί τούς πρόσθεν εὐκλείᾳ∙ εἰ δέ μή, ἲστε ὡς ἡμῖν, ἂν μέν νικῶμεν ὑμᾶς ἀρετῇ, ἡ νίκη αἰσχύνην φέρει, ἡ δέ ἧττα, ἐάν ἡττώμεθα, φέρει ἡμῖν  εὐδαιμονίαν. Μάλιστα δ’ ἂν νικῴμεθα καί ἡμεῖς νικῴητε, εἰ παρασκευάσαισθε τῇ τῶν προγόνων δόξῃ μή καταχρησόμενοι μηδ’ ἀναλώσοντες αὐτήν, γνόντες ὃτι ἀνδρί οἰομένῳ τι εἶναι οὐκ ἒστιν αἲσχιον οὐδέν ἢ παρέχειν ἑαυτόν τιμώμενον μή δι’ ἑαυτόν ἀλλά διά δόξαν προγόνων.

Λεξιλόγιο

• πειρᾱσθε ἒχειν                                  =          προσπαθείτε να δείχνετε
• ὃπως μάλιστα ὑπερβαλεῖσθε         =          πώς κυρίως θα ξεπεράσετε
• μή καταχρησόμενοι                         =          μην κάνετε κακή χρήση
• παρέχειν ἑαυτόν τιμώμενον                       =          να αφήνει να τον τιμούν

ασκήσεις εμπέδωσης

• πειρᾶσθε γραμματικά είναι :
• ἲστε γραμματικά είναι :
• νικῶμεν, ἡττώμεθα γραμματικά είναι :
• νικῴμεθα γραμματικά είναι :
• οι υποθετικού λόγοι είναι :
1.  
2.  
3.  
4.  

(δε λαμβάνεται υπόψη η φράση εἰ δέ μή )

Ø  Ο συντακτικός ρόλος των παρακάτω λέξεων είναι :

1.      πανουργία                 =                                              2.   ἡμῖν          =

3.   μη καταχρησόμενοι =                                              4.   τιμώμενον =

C:\Documents and Settings\USER\Desktop\Παπαστεργίου\Β' Λυκείου\ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ\ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ.doc

Μετάφραση : 45 ενότητα σελ 340, από Α. Λυκείου

Κάθε επιστήμη (γνώση), αν χωρίζεται από τη δικαιοσύνη και κάθε άλλη  αρετή αποδεικνύεται πανουργία, όχι σοφία. Για αυτούς τους λόγους, παιδιά μου, και πριν από όλα και μετά από όλα και για πάντα να προσπαθείτε να έχετε κάθε ζήλο με ποιο τρόπο θα ξεπεράσετε κυρίως στη δόξα και εμάς και τους προηγούμενους. Διαφορετικά, να ξέρετε ότι, αν σας νικάμε στην αρετή, η νίκη μας μας  φέρνει ντροπή, ενώ η ήττα, αν είμαστε κατώτεροι σας, μας φέρνει ευτυχία. Και κυρίως είναι δυνατόν να είμαστε νικημένοι και εσείς να είστε οι νικητές, αν προετοιμαστείτε έτσι ώστε να μην κάνετε κατάχρηση της προγονικής δόξας ούτε να τη σπαταλήσετε, έχοντας υπόψη ότι για έναν άνδρα που πιστεύει ότι είναι κάτι δεν υπάρχει καμιά ντροπή μεγαλύτερη από το να φαίνεται ότι τιμάται όχι για την προσωπική του αξία αλλά για τη δόξα των προγόνων του.

Υποθετικοί λόγοι :

1. ὃταν χωρίζηται         [         φαίνεται (παρόν και μέλλον)
2. ἂν νικῶμεν                [         αἰσχύνην φέρει (παρόν και μέλλον)
3. ἐάν ἡττώμεθα           [         εὐδαιμονίαν φέρει (παρόν και μέλλον)
4. εἰ παρασκευάσαισθε           [         νικῴμεθα ἂν, νικῴητε ἂν (σύνθετος, απλή                                                          σκέψη)