ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Τι είναι λογοτεχνία : Με αυτόν τον όρο εννοούμε το σύνολο της λογοτεχνικής δημιουργίας, δηλαδή το σύνολο των επώνυμων και ανώνυμων μνημείων του έντεχνου λόγου (γραπτού ή προφορικού) που έχουν γραφτεί σε μία γλώσσα.

Ελληνική λογοτεχνία : Διακρίνουμε τρεις μεγάλες περιόδους.

            α) Αρχαία ελληνική λογοτεχνία. (από την επινόηση της γραφής έως το 330 μ. Χ.) Σε αυτήν ανήκουν :

·         το Έπος (850 - 650 π. Χ.). Είναι ποιήματα που περιγράφουν τους ηρωισμούς μυθικών προσώπων. Όμηρος, Ιλιάδα, Οδύσσεια.

·         Λυρική ποίηση (650 - 500 π. Χ.). Ποιήματα που περιγράφουν προσωπικά και ανθρώπινα συναισθήματα, όπως ο έρωτας, η μοναξιά, ο φόβος των γηρατειών... Εκπρόσωποι ο Αρχίλοχος, ο Πίνδαρος, η Σαπφώ, ο Σιμωνίδης ο Κείος, ο Αλκαίος, ο Αλκμάνας, ο Μίμνερμος ....

·         Δραματική ποίηση (450 - 350 π. Χ.) Δηλαδή το αρχαίο ελληνικό θέατρο, μια κατεξοχήν ελληνική επινόηση. Σε αυτήν αναπτύσσονται και περιγράφονται όλες οι ανθρώπινες ενέργειες και κρίνονται για την ορθότητα τους. Η δραματική ποίηση είναι τριών ειδών : Η τραγωδία (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης), η Κωμωδία (Αριστοφάνης, Μένανδρος) και το σατυρικό Δράμα.

·         Φιλοσοφία, η οποία ψάχνει να βρει απαντήσεις στα προβλήματα του ανθρώπου (Αριστοτέλης, Πλάτωνας, Σωκράτης, Δημόκριτος, Πυθαγόρας...)

·         Ρητορική, η τέχνη να πείθει κάποιος τους συνομιλητές του (Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης...)

·         Ιστοριογραφία, η εξιστόρηση σημαντικών ιστορικών γεγονότων (Θουκυδίδης, Ηρόδοτος, Πολύβιος)

            β) Βυζαντινή ή μεσαιωνική λογοτεχνία. (330μ.Χ.  -  1453μ. Χ.). Σε αυτήν την περίοδο η λογοτεχνία δέχεται έντονες επιδράσεις από τη χριστιανική θρησκεία, απορρίπτει όλα τα άλλα καθιερωμένα είδη (θέατρο, φιλοσοφία) αλλά πραγματοποιεί εξαιρετική ανάπτυξη στην θρησκευτική ποίηση - υμνογραφία. Οι περισσότεροι ύμνοι της ορθοδοξίας γράφονται και μελοποιούνται αυτήν την περίοδο, Ξεχωρίζει ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός...

            γ) Νεοελληνική λογοτεχνία. (1453  - σήμερα)

·         Δημοτικό τραγούδι.  Από το 1100 που πρωτοεμφανίζεται διατρέχει όλη τη χιλιετία έως τις αρχές του 20ου αιώνα που εκτοπίζεται από τις αλλαγές της ζωής.

·         Κρητική λογοτεχνία. (1660  - 1669). Στην Κρήτη, που παραμένει κάτω από την κυριαρχία των Βενετών αναπτύσσεται λογοτεχνική κίνηση, ιδίως στο θέατρο. Ξεχωρίζουν ο Γεώργιος Χορτάτσης με τη Βοσκοπούλα  και ο Βιτσέντζος Κορνάρος με τον   Ερωτόκριτο

·         Νεοελληνικός διαφωτισμός. (1669  -  1820). Ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ρήγας Φεραίος, ο Ιωάννης Βηλαράς και άλλοι προσπαθούν πιο οργανωμένα να διαφωτίσουν τους σκλαβωμένους Έλληνες, που ζούνε σε πολύχρονη τούρκικη υποταγή, να αντιληφθούν τη θέση τους και να ξεκινήσουν την επανάσταση για την ελευθερία τους.

·         Επτανησιακή σχολή. (1800  -  1860). Στα Επτάνησα, τα οποία ποτέ δεν υποδουλώθηκαν στους Τούρκους, εμφανίζεται εξαιρετικής ποιότητας λογοτεχνική παραγωγή, με χρήση δημοτικής γλώσσας. Ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος και ο Ανδρέας Λασκαράτος ξεχωρίζουν για την αρτιότητα των θεμάτων και των έργων τους.

·         Παλιά Αθηναϊκή σχολή. (1820  -  1880). Ενώ στα Επτάνησα αναπτύσσεται αξιόλογη λογοτεχνία στην Αθήνα οι λογοτέχνες προσπαθούν να θεμελιώσουν νεοελληνική λογοτεχνία αλλά, μιας και δεν υπάρχει προηγούμενη παράδοση καταφεύγουν σε ξένα - κυρίως γαλλικά - πρότυπα και χρησιμοποιούν μια τεχνητή γλώσσα, που ποτέ δε μιλήθηκε από τον λαό, την καθαρεύουσα.

·         Νέα αθηναϊκή σχολή. (1880  -  1922). Η μεγάλη αλλαγή. Δημοτική γλώσσα και θέματα παρμένα από την καθημερινότητα σημαδεύουν αυτήν   την περίοδο. Ακμή της ποίησης και της πεζογραφίας. Εκπρόσωποι ο Κωστής Παλαμάς, ο Ιωάννης Γρυπάρης, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, ο Γρηγόρης Ξενόπουλος ...

·         Η γενιά του ΄22 (1922  -  1930). Μια γενιά ποιητών που, απογοητευμένη από τα δεινά του α΄ παγκοσμίου πολέμου, προσπαθεί να βρει διεξόδους αλλά δεν τα καταφέρνει και πολλοί ποιητές οδηγούνται στην αυτοκτονία. Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη, Περικλής Γιαννόπουλος εκφράζονται αυτήν την περίοδο.

·         Η γενιά του ΄30. (1930  -  1945) Μετά τη μικρασιατική καταστροφή ο ελληνισμός έζησε μια από τις μεγαλύτερες συμφορές που άλλαξαν την πολιτική, οικονομική και κοινωνική εικόνα του τόπου. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν και το χώρο της λογοτεχνίας, όπου επικρατούν δύο τάσεις : η μία μένει πιστή στην παράδοση με τον Κωστή Παλαμά. Η άλλη  προσπαθεί να την ανανεώσει ψάχνοντας να βρει νέους δρόμους έκφρασης. Εκπρόσωποι ο Οδυσσέας Ελύτης ( Νόμπελ λογοτεχνίας το 1979), ο Γιώργος Σεφέρης (Νόμπελ λογοτεχνίας το 1963), ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Νίκος Καζαντζάκης...

·         Μεταπολεμική γενιά (1945  -  σήμερα).Οι εμπειρίες της κατοχής, του β΄ παγκοσμίου πολέμου και του εμφυλίου σημαδεύουν τη λογοτεχνία έως και το 1960 περίπου. Αργότερα η ματιά των λογοτεχνών στρέφεται προς τον άνθρωπο και τη διάψευση των ελπίδων και οραμάτων του. Εκπρόσωποι ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Αντώνης Σαμαράκης, ο Νίκος Κάσδαγλης... Σήμερα η ποίηση διακατέχεται από προβληματισμούς που αφορούν στην καθημερινότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται από τους σύγχρονους τρόπους ζωής.

C:\Documents and Settings\thanasis\Desktop\Παπαστεργίου\Ελληνική λογοτεχνία\ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ.doc