17 Σεπ 2012





«Τό ἁμάρτημα τῆς μητρός μου»

Γενικές απόψεις.
ü  Ο τίτλος έχει το στοιχείο του αινίγματος, το οποίο, κατά την εξέλιξη της υπόθεσης αποκαλύπτεται.
ü  Ο Βιζυηνός δεν έχει κανένα νεοελληνικό πρότυπο στα χέρια του. Όσα προηγήθηκαν (Παπατρέχας, Θάνος Βλέκας, Πάπισσα Ιωάννα, Λουκής Λάρας) είναι σταλαγματιές και σπαράγματα. Γνωρίζει όμως τη στροφή των ευρωπαίων συγγραφέων  προς το κοινωνικό/ψυχογραφικό διήγημα. Έχει συνεπαρθεί από τη δραματική μεγαλοφυΐα του Ίψεν, έχει νιώσει πως μια τέχνη καινούρια πλάθεται ολόγυρά του, όπου ο άνθρωπος παίζει τον πρώτο ρόλο.
ü  Ο χώρος είναι η Βιζύη, στη Θράκη και οι σκηνές που απαρτίζουν το διήγημα συντελούνται στο σπίτι, στην εκκλησία, στο ποτάμι, στο Πατριαρχείο και στην Πόλη. Ο χρόνος των γεγονότων δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια. Κατά προσέγγιση πρέπει να υπολογίζουμε τη δεκαετία του 1860, επειδή τα γεγονότα συνέβησαν κατά την παιδική ηλικία του αφηγητή και επειδή η μητέρα του κουβαλά την αμαρτία της 28 ολόκληρα χρόνια.
ü  Είναι αυτοβιογραφικό διήγημα γιατί α) ο συγγραφέας είναι αφηγητής και ήρωας β) η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη - α΄ πληθ. - γ) υπάρχει η κτητική αντωνυμία στον τίτλο, τα ονόματα είναι οικεία του και οι προσωπικές του εντυπώσεις είναι αυτές που παρουσιάζονται. Ο Β. βάζει συχνά στο έργο του μεγάλο μέρος από τη ζωή του. Τους «μύθους» αυτούς τους κάνει μοτίβα πάνω στα οποία βασίστηκε και αναπτύχθηκε η μυθοπλασία του. Αλλά ο συγγραφέας δεν περιορίζεται μόνον στο αυτοβιογραφικό στοιχείο· σκοπός του δεν είναι να παρουσιάσει  τα οικογενειακά και προσωπικά παθήματα αλλά να συνθέσει έργα ικανά να δώσουν μια εικόνα του ανθρώπινου δράματος.
ü  Οπτική γωνιά είναι η απόσταση που παίρνει ο αφηγητής από τα πρόσωπα και τα γεγονότα. Έτσι έχουμε εξωτερική οπτική γωνιά με ανεξάρτητο παντογνώστη αφηγητή, ο οποίος αφηγείται σε γ΄ πρόσωπο και εσωτερική οπτική γωνιά, όπου ο αφηγητής είναι δρων πρόσωπο και αφηγείται μόνον όσα υποπίπτουν στην αντίληψή του. Στο αμάρτημα της μητρός μου έχουμε εσωτερική οπτική γωνιά. Ο αφηγητής περιορίζεται να μας δώσει μονάχα τις πληροφορίες τις οποίες είχε κατά τη στιγμή της δράσης. (Δες και Λεξικό λογοτεχνικών όρων, ΟΕΔΒ, σελ. 29 - 33).
ü  Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι η αρχαΐζουσα στην αφήγηση και η δημοτική στους διαλόγους διανθισμένη με ιδιωματικές  λέξεις της πατρίδας του.


Σκέψεις προσέγγισης του διηγήματος.
Σελ. 125.
Ø  …είχομεν…την Αννιώ…                αφήγηση σε α΄ πληθυντικό. Από την πρώτη φράση παρουσιάζει την ηρωίδα του αρχίζοντας την ιστορία.
Ø  …η  μήτηρ μας.                          Η ιδιαίτερη αγάπη της μητέρας θα εξηγηθεί κατά την εξέλιξη της δράσης. Επίσης στις τρεις πρώτες σειρές παρουσιάστηκαν τα πιο σημαντικά πρόσωπα : η μητέρα, η Αννιώ, τα αδέλφια (τρία, ο Χρηστάκης, ο Γιωργής και ο Μιχαήλος).
Ø  …καθ΄ ήν εποχήν…                    Ο χρόνος του διηγήματος, περίπου το 1860. Ο χρόνος της αφήγησης είναι βέβαια μεταγενέστερος (δημοσιεύτηκε το 1883).
Ø  …όχι μόνον ανειχόμεθα…            Μπορεί τα αδέλφια να «ζηλοτυπούσαν» αλλά αγαπούσαν την Αννιώ.
Ø  …καχεκτική και φιλάσθενος…     Εξηγείται και δικαιολογείται η αγάπη μητέρας/αδελφών. Αφηγηματικό μοτίβο : η αρρώστια εξελίσσει την υπόθεση και φανερώνει τους χαρακτήρες. (Δες και Λεξικό λογοτεχνικών όρων, ΟΕΔΒ, σελ. 120).

Σελ. 126
Ø  Απ΄ εναντίας ήτο πολύ …                   στάση της Αννιώς προς τα αδέλφια της. Δεν εκμεταλλεύεται τη συμπάθεια που της δείχνουν, δεικνύεται έτσι το ήθος της.
Ø  Πρόσωπον εκ φύσεως ρεμβώδες… Η μορφή της Αννιώς είναι ήρεμη. Καθόλου υπεροπτική ή καλομαθημένη. Σα να γνωρίζει τη μοίρα της… Επιτείνεται έτσι ο θρήνος για το χαμό της.
Ø  …ως αρρωστικόν…                     λαογραφικό στοιχείο. Η συμπαράσταση της γειτονιάς στον πόνο.
Ø  …η ασθενής της κόρη.               Ολοκλήρωση α΄ σκηνής. Παρουσιάστηκαν τα πρόσωπα, ο χρόνος, η ασθένεια. Η σκηνή αλλάζει κάθε φορά που εισέρχεται ένα καινούριο πρόσωπο.
Ø  Αφ΄ ότου απέθανεν…                Το τέταρτο πρόσωπο η μορφή του νεαρού πατέρα. Τον παρουσιάζει γιατί α) πιο δεινή η θέση μάνας β)ζωή - θάνατος, το δίπολο του ανθρώπινου βίο, πολύ κοντά το ένα με το άλλο. Επίσης η παράγραφος βρίθει λαογραφικών στοιχείων.

Σελ. 127
Ø  Κάποιος είχεν…                 λαογραφικά στοιχεία που δείχνουν τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες της κοινωνίας,
Ø  …επίσημος ιατρός…              λεπτή ειρωνεία. Γιατί τη χρησιμοποιεί; Έκφραση συναισθημάτων, εναλλαγή σχολίου -δράματος, αποφόρτιση έργου
Ø  -Είμαι γέρος…                   Η γλώσσα του είναι η καθαρεύουσα στην αφήγηση και δημοτική στους διαλόγους, οι οποίοι προσδίδουν αμεσότητα στο κείμενο. Ο Β. με την καρδιά του είναι δημοτικιστής στην πράξη καθαρευουσιάνος. Ίσως επηρεάζεται από τη διπλή του ιδιότητα : λογοτέχνης/επιστήμονας. Όμως η γλώσσα που χρησιμοποιεί έχει τη γοητεία της· δεν εξαντλείται μόνον σε περιγραφικές δυνατότητες αλλά απλώνει τις ρίζες του και βαθιά στην ψυχή.
Ø  Η μήτηρ μου…                    Ο στόχος του διηγήματος είναι ανθρωποκεντρικός. Ο αφηγητής προβάλλει τη μητέρα του μέσα από τις πράξεις και τα συναισθήματά του.

Σελ. 128
Ø  … «εξωτικόν»…                  αντιλήψεις λαϊκές, οι οποίες μέχρι πρόσφατα ταλάνιζαν πληθυσμιακές ομάδες. Η άγνοια - και καμιά φορά η αδυναμία να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος - οδηγούν σε τέτοιες προλήψεις.
Ø  Η μητρική στροργή…             σχόλιο του συγγραφέα. Εδώ λειτουργεί ως παντογνώστης αφηγητής. Ποιες δυνάμεις συγκρούονται στην ψυχή της μητέρας;
Ø  Αλλ΄ όλα παρήρχοντο…          προς την κορύφωση της δραματικής έντασης.

Σελ. 129
Ø  …ήτον ανίατος…                  τέλος της β΄ σκηνής. Οι απέλπιδες προσπάθειες μητέρας με γιατρούς και γιατροσόφια δεν καταλήγουν πουθενά.  Σειρά τώρα έχει το Θείο. Προοικονομία για καταφυγή στην εκκλησία.
Ø  …εις την εκκλησίαν…            ο κλειστός χώρος - εκκλησία, σπίτι - είναι άμεσα συνδεδεμένος με το δράμα της οικογένειας και φυσικά της μητέρας, όπου οι αρρώστιες και ο θάνατος περισσεύουν.

Σελ. 130
Ø  …το «μετά φόβου»…             ο αφηγητής περιγράφει τις εντυπώσεις του από το δέος που προκαλεί η εναπόθεση των ελπίδων στο θεό.
Ø  …ποιον από τους δύο…           κορύφωση της συγκίνησης με την τρυφερότητα που αναδίδει η άρρωστη Αννιώ.

Σελ. 131
Ø  Η μήτηρ μου συνεστάλη…           από το μάθημα της Αννιώς η μητέρα κατάλαβε το σφάλμα της.
Ø  Ενθυμούμαι ακόμη…              ο αφηγητής ώριμος θυμάται τις εντυπώσεις του από παλιά. Το «εμείς» παραχωρεί τη θέση του στο «εγώ», ο αφηγητής γίνεται πρωταγωνιστής, δραματοποιημένος αφηγητής. Εσωτερική οπτική γωνιά και αφήγηση σε α΄ πρόσωπο.
Ø  Ενθυμούμαι ακόμη…              περιγραφή. Συνήθης τακτική του Β. Γιατί; Ποιος ο ρόλος των; Είναι ξένα σώματα για ξεστράτισμα της αφήγησης; Όχι, είναι οργανικά μέρη και σκοπεύουν α) να εντείνουν τη δραματική κατάσταση β) να συμπληρώσουν κενά γ) να δημιουργήσουν αντιθέσεις.
Ø  …μοι εφαίνετο…                  Περιγράφεται το δέος που ένοιωθε ο Γιωργής - αφηγητής, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Οι σπουδές του στην ψυχολογία βοηθούν την αφήγησή του, τον έχουν συνηθίσει να προσέχει τα ψυχικά φαινόμενα, την κίνηση και την περιπέτεια της ψυχής.

Σελ. 132
Ø  …η κατάστασις άρχισε να…      δραματική μεταστροφή. Μετά την πρόσκαιρη βελτίωση η επιδείνωση.

Σελ. 133
Ø  - Πάρε μου όποιο…              Το «δεύτερο» αμάρτημα της μητέρας. Παραβαίνεται ο ηθικός νόμος.
Ø  Ενθυμήθηκες την αμαρτία μου… Πρόωρη ένδειξη. Η σημασία της θα φανεί αργότερα.
Ø  Όταν ήκουσα…                   Περιγραφή ψυχικής κατάστασης Γιωργή - αφηγητή για όσα άκουσε.
Ø  Ανεκάλεσα εις την…             Ποια η ψυχική κατάσταση του Γιωργή; Αισθάνεται ενοχές. Δύο αισθήματα συγκρούονται στην ψυχή του η αγάπη του για την άρρωστη αδελφή και η στέρηση της μητρικής αγάπης.

 Σελ. 134
Ø  ...δεν με θέλει!...              Δράμα στον ψυχισμό του αφηγητή. Η ανάγκη του για μητρική στοργή καλύπτεται από παράπονα! Ο λόγος του είναι ομολογητικός και συνάμα αποκρυπτικός ( αποκρύπτει από μητέρα τα αισθήματά του).
Ø  Θα ήτον ίσως…                         αλλαγή σκηνής στο σπίτι
Ø  Το μοιρολόγιον…                 αναδρομική αφήγηγση (δες και λεξικό Λογ. Όρων σελ. 83). Σπάει η ευθύγραμμη αφήγηση.

Σελ. 135
Ø  Μοι φαίνεται…                   Ο γύφτος ως σύμβολο ή μοτίβο είναι σύνηθες φαινόμενο στη λογοτεχνία. Θυμήσου: «ο δωδεκάλογος του γύφτου» του Παλαμά, η «ιερά οδός» του Σικελιανού, η «αρκούδα»του Μητσάκη, «ο Σιούλας ο ταμπάκος» του Χατζή. Εδώ ο γύφτος εκπέμπει φόβο αλλά είναι απλός. Ποιος ο ρόλος του περιστατικού; Προοικονομία για κάτι δυσάρεστο.
Σελ. 136
Ø  -Ω,! είπον…                     θανατερός συνειρμός.
Ø  -Μη φοβείσαι…                  μυστικοπάθεια με την παρουσία του πεθαμένου πατέρα. Όλα είναι ενδείξεις για το θάνατο της κόρης.
Ø  Δεν ησθανόμην…καρδίαν της.   ο ενήλικος αφηγητής.

Σελ. 137
Ø  …εκείνη χρυσαλίς…              λαϊκή δοξασία. Ένωση Αννιώς με πατέρα της. Η χρυσαλίδα είναι η νύμφη των λεπιδόπτερων εντόμων, εδώ εννοείται η ψυχή.
Ø  Γλυκύ και συμπαθητικόν…       Ο λόγος του Β. παραμένει συγκρατημένος καθώς οδηγούμαστε στο θάνατο της Αννιώς.

Σελ. 138
Ø  Το καϋμένο μας…                Το φυσικό τέλος ύστερα από τόσες ενδείξεις που προτάχθηκαν. Το τέλος της μικρής παρουσιάστηκε κλιμακωτά (καχεκτική και φιλάσθενος σ. 125,προϊούσης της ασθενείας σ. 126, ολονέν εδεινούτο σ. 126, ολονέν επί τα χείρω σ. 127, το παιδίον εχειροτέρευεν σ. 128, ήτον ανίατος σ. 129, εσχάτους φόβους σ. 132. Με μέτρο φτάνει στην απόδοση του δράματος, απουσιάζουν οι ακρότητες και οι υπερβολές.
Ø  Εγλύτωσεν από τα βάσανα του! Κοιτάξτε τη συμμετρία Οι πεθαμένοι πατέρα  - κόρη λυτρωμένοι από αρρώστιες, οι ζωντανοί μάνα - Γιωργής ενοχοποιημένοι, η πρώτη για αμάρτημα, ο δεύτερος διότι ζει αυτός και όχι η Αννιώ.
Ø    Όταν απέθανε…                Όλα τα περιστατικά που παρατίθενται επιδιώκουν να δείξουν το πορτρέτο της μητέρας.
Ø  …επιπλήξεις της εκκλησίας…    ο ρόλος της εκκλησίας στις μικρές κοινωνίες. Συντελεί μαζί με τον περίγυρο στην αφύπνιση της μητέρας.
Ø  Η χρηματική μας περιουσία…    αναδρομή

Σελ. 139
Ø  Επί πολύν χρόνον…              παράλειψη : παραλείπονται γεγονότα μη σημαντικά (ποιες δουλειές έκανε…)
Ø  Αι οικονομικαί μας…             επιτάχυνση : τα γεγονότα  παρουσιάζο-
   νται περιληπτικά (ανομβρία…δυσχέρειες). Και οι δύο τεχνικές (παράλειψη          - επιτάχυνση)  σκοπεύουν         να συντμηθεί ο πραγματικός χρόνος των          γεγονότων, ώστε το κείμενο να μην πλατειάζει.
Ø  …επηύξυσε τον αριθμό μας…     ο δυναμισμός της μητέρας ενισχύεται με την υιοθέτηση του κοριτσιού. Αλλαγή σκηνής.
Ø  Ήδη αυτή η υιοθέτησις…        η τελετουργία υποδεικνύει την ιερότητα της πράξης. Ο αφηγητής είναι αυτόπτης μάρτυρας.

Σελ. 140 - 141
Ø  Από της στιγμής … της οικογενείας μας.     Όλα τα γεγονότα πρέπει να παρουσιαστούν συνοπτικά, γιατί δεν ενδιαφέρουν (επιτάχυνση). Ενώ η πρώτη υιοθεσία περιγράφεται διεξοδικά (αφηγητής αυτόπτης) από κει και ύστερα η εξέλιξη της οικογενειακής κατάστασης παραμένει αόριστη. Ολόκληρη περίοδος από τη ζωή του κοριτσιού - και της μητέρας, φυσικά - συνοψίζεται σε τέσσερα ρήματα : ηυξήθη, ανετράφη, επροικίσθη, υπανδρεύθη.
Ø  …απεδείχθη αχάριστος…         ποιο σκοπό επιτελεί ο χαρακτηρισμός; Να επιταθεί ο ιερός σκοπός της μητέρας.
Ø  …εν δεύτερον κοράσιον…         ο αφηγητής στη δεύτερη υιοθεσία είναι απών. Λειτουργεί ως παντογνώστης αφηγητής.

Σελ. 142
Ø  Αμ΄ τι θαρείτε!                  Ώρα να ξαναπαρουσιαστεί ο Γιωργής. (προσήμανση). Σε αυτό το σημείο εμφανίζονται και τα τρία επίπεδα του χρόνου : α) σύγχρονο, η β΄ υιοθεσία β)προτερόχρονο, η υπόσχεση γ) υστερόχρονο, ο χρόνος γραφής, δηλαδή οι αναμνήσεις.
Ø  Ήτο καθ΄ ην εποχήν…              αλλαγή σκηνής. Αναδρομική «παρέμβλητη» αφήγηση, το περιστατικό με το χείμαρρο. Ο ρόλος της σκηνής; Διπλός : να ανατρέψει την εντύπωση ότι η μητέρα δεν αγαπούσε τα παιδιά της και να δείξει τη σχέση αφηγητή - μητέρας, ο οποίος είναι και ο κοινωνός του μυστικού.

Σελ. 143
Ø  Μία σπαρακτική κραυγή…        χρήση επιλεγμένων λέξεων κατάλληλων να φανερώσουν την αγωνία της μητέρας. Και παρακάτω (λιγόθυμος, να εκθέση…)
Ø  -Μη δουλεύεις…βλέπουμε.       Ευχάριστη σκηνή στο βαρύ κλίμα
Ø  Δεν παρήλθε πολύς…                 αλλαγή σκηνής, η ξενιτιά του Γιωργή. Πρόδρομη αφήγηση, όπου παρουσιάζονται οι αντιδράσεις της μητέρας για την τύχη του Γιωργή. Ενισχύεται η σχέση της μητέρας με τον αφηγητή.

Σελ. 144
Ø  …ευατόν του δε δύναται…        ειρωνεία
Ø  -Φωτιά να τους κάψει…         το μητρικό ένστικτο, η δύναμη της ψυχής.
Ø  Εμένα το παιδί μου…             συγγενικό μοτίβο (η υπόσχεση του γιου) με το δημοτικό τραγούδι «του νεκρού αδελφού»
          «…
              Βάλλω τον ουρανό κριτή και τους αγιούς μαρτύρους,
              Αν τύχη κ’ έρτη θάνατος, αν τύχη κ’ έρτη αρρώστια
              Αν τύχη πίκρα γή χαρά, εγώ να σου τη φέρω.
                                                                                           ...»
Σελ. 145
Ø  Ευτυχώς αι κακαί…              Αλλαγή σκηνής, παρουσίαση της δεύτερης θετής κόρης. Με αφορμή την αρνητική στάση του Γιωργή οδηγούμαστε προς την ανακοίνωση του αμαρτήματος.
Ø  Αλλά την αδελφήν μου…         αντιλήψεις Γιωργή και τα πρότυπα της εποχής για κορίτσια.
Ø  -Δος το πίσου…                 η στάση του αφηγητή. Γιατί την απορρίπτει;     α. ήταν προβληματική β. για να γαληνέψει από τις ευθύνες η μητέρα γ. για να την αντιδιαστείλει με το Αννιώ.

Σελ. 146
Ø  -Ε! τι να γίνει! …                προσήμανση -  υπενθύμιση. Πρέπει ο αναγνώστης να μάθει.

Σελ. 147
Ø  -Κάτι θα έχης…                 Αλλαγή σκηνής, το μεγάλο μυστικό.
Ø  …πολύ βαρύ, παιδί μου!          Οδηγούμαστε προς την κορύφωση
Ø  -Το θυμάσαι το Αννιώ μας;     Αναδρομική αφήγηση. Ο ρόλος της; Να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά της. Η αφήγηση της μητέρας είναι ευθύγραμμη, η οπτική της γωνιά παραμένει αμετάβλητη καθ΄ όλη τη διάρκεια της αφήγησης σε αντίθεση με τον αφηγητή/Γιωργή, του οποίου μεταβάλλεται καθώς κατανοεί τη συμπεριφορά της μητέρας.

Σελ. 148
Ø  Το πρωί του στεφανώσαμε…     έθιμα γάμου, λαογραφικά στοιχεία
Ø  Σαν εκοντέψαμε…                με σχετική επιβράδυνση οδηγούμαστε προς την εξομολόγηση.

Σελ. 149
Ø  Το παιδί δεν εσάλευε!           Συνεχόμενα θαυμαστικά, έκπληξη για το απροσδόκητο γεγονός. Κορύφωση της διήγησης.
Ø  Η αμαρτία είναι αμαρτία!           Πώς αντιλαμβάνεται η μητέρα την αμαρτία; Τα πρόσωπα συμπλέκονται με τη δύναμη του μοιραίου. Από το αρχικά μοιραίο γεγονός(ο θάνατος του βρέφους) προκύπτουν δραματικές συνέπειες με αντίκτυπο πάνω σε όλους.(στη μητέρα με ενοχές, στα παιδιά με την αίσθηση εγκατάλειψης που νιώθουν…)

Σελ. 150
Ø  Όταν επήγε…                    αντιλήψεις και θρησκευτικές δοξασίες
Ø  Και εζούλευες εσύ…             τα συναισθήματα των γονέων προς το Γιωργή δίδονται από την οπτική γωνιά των γονέων. Γιατί;

Σελ. 151
Ø  …για το παιδί που πλάκωσα.    Η μητέρα έχει χαρακτηριστικά τραγικού ήρωα. Διαπράττει ύβρη χωρίς να το θέλει, βασανίζεται από τύψεις, προσπαθεί να απαλύνει τον πόνο της, έρχεται η ώρα της εξιλέωσης (όχι τελικά για την ίδια). Η αυτοτιμωρία της μητέρας είναι, κατά την άποψη της, πράξη εξιλέωσης απέναντι στο θεό. Συνάμα η υιοθεσία των κοριτσιών και η ατελέσφορη λύτρωση με συνάντησή της με τον  πατριάρχη δείχνει ότι η αυτοτιμωρία της είναι πράξη εξιλέωσης στον εαυτό της.
Ø  Σε υπόσχομαι…                          η ανάδρομη αφήγηση μετέστρεψε τη γνώμη του αφηγητή. Εκτός από την εξήγηση της μητρικής συμπεριφοράς και την αλλαγή του Γιωργή, με αυτήν την τακτική δηλώνεται και η ανάγκη του ανθρώπου/μητέρας να βρει κάπου να στηριχτεί.

Σελ. 152 - 153
Ø  Η εκμυστήρευσις …              ο επίλογος, η έξοδος του δράματος. Ο ώριμος αφηγητής μπορεί τώρα να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά της.
Ø  -Τι να σε πω, παιδί μου!       Η λύτρωση δεν επέρχεται. Η αμαρτία είναι για τη μητέρα αμαρτία.
Ø  …και εγώ εσιώπησα.            Τι δείχνει η σιωπή; Ότι η απόπειρα κάθαρσης υπήρξε ατελέσφορος.

Βιβλιογραφία :
1.     Νεοελληνική λογοτεχνία, Γ΄ ενιαίου Λυκείου, Βιβλίο του καθηγητή, ΟΕΔΒ - Αθήνα 1999.
2.    Γ.Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά διηγήματα, επιμέλεια Π. Μουλλάς, Ερμής, Αθήνα 1980.
3.    Απόστολος Σαχίνης, Παλαιότεροι πεζογράφοι, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1983, σελ. 117 - 186.
4.    Περιοδικό «Διαβάζω», τευχ. 278
5.    Λίνος Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1980
     7. http://www.11kai.blogspot.com/  το προσωπικό μου ιστολόγιο,            όπου είναι ανηρτημένο το παρόν πόνημα






C:\Documents and Settings\USER\Desktop\Παπαστεργίου\Γ' Λυκείου\Λογοτεχνία Γ' Λυκ. Θεωρ. κατ\αμάρτημα της μητρός μου\διδακτική προσέγγιση το αμάρτημα της μητρός μου,.doc

Δεν υπάρχουν σχόλια: